Ustawa krajobrazowa – czym jest?

Ustawa Krajobrazowa została wprowadzona w 2015 roku w sierpniu, a jej głównym celem było opanowanie reklam, które niejednokrotnie psuły prawdziwie piękne widoki. Dzięki niej przestrzeń publiczna może być poukładana i estetyczna, ponieważ reklamy mogą być umieszczane w takich miejscach, w których nie zaburzą estetyki danego miejsca. Gminy mogą podejmować decyzje odnośnie usytuowania reklam, ale również i obiektów małej architektury, np. katolickich kapliczek, a także umiejscowienia placów zabaw, ogrodów, a nawet miejsc na rowery. To jednak nie wszystko – Ustawa Krajobrazowa pozwala również na wybór przez gminy rodzajów materiałów, z których mają powstać reklamy i np. mała architektura.

W Ustawie Krajobrazowej wprowadzono takie pojęcia jak: szyld reklamowy, tablica reklamowa, urządzenie reklamowe, krajobraz priorytetowy i krajobraz.

Wprowadzenie Ustawy Krajobrazowej dało gminom moc “uporządkowania” przestrzeni publicznej w kwestii wszechobecnych reklam, a nie czarujmy się, w większych, jak i mniejszych miastach bardzo widoczny jest natłok różnego rodzaju projektów reklamowych. Chodziło również o bezpieczeństwo na drodze, ponieważ możliwość umieszczania reklam gdziekolwiek, doprowadzało do rozproszenia uwagi kierowców, a co za tym idzie, do wielu niebezpiecznych sytuacji na drodze.

Każda gmina, która chce wprowadzić Ustawę Krajobrazową, musi poinformować swoich mieszkańców o pracy nad owym projektem. Dokument musi być tworzony w zgodzie z wojewódzkim konserwatorem zabytków i ministrem do spraw zdrowia oraz regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, organem Państwowej Straży Pożarnej i marszałkiem województwa.

Podmioty umieszczające w danej gminie reklamy, niezgodne z Ustawą, mogą zostać ukarane w sposób pieniężny. Jeśli nie ma możliwości ukarania podmiotu, kara może zostać nałożona na właściciela posesji, na której widniała dana reklama. Wartość kary ustalana jest przez Prezydenta Miasta, burmistrza lub wójta.

Przynajmniej raz na 20 lat powinien być przeprowadzony audyt krajobrazowy, którego celem jest ocenienie wartości danych krajobrazów. Powinny być w nim ujęte m.in. parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody czy obiekty Światowego Dziedzictwa UNESCO. W audycie powinna również znaleźć się informacja o zagrożeniach, które mogą pojawić się lub już się pojawiły i zagrażają wartości danego krajobrazu.

Opłata reklamowa – czym jest?

Samorządy mogą wprowadzić opłatę lokalną za umieszczenie w gminie urządzeń lub tablic reklamowych. Jednak może być ona ustanowiona tylko tam, gdzie faktycznie określone są jasne zasady ich umieszczenia. Można śmiało powiedzieć, że Ustawa Krajobrazowa powinna być dzięki temu chętniej wprowadzana przez gminy, ponieważ są to dodatkowe pieniądze dla budżetu.

Stawki opłaty ustalane są według gminy, dlatego porównując różne z nich, można natknąć się na dość zróżnicowane kwoty. Opłata składa się z części stałej i zmiennej i każda z nich posiada ustaloną przez ustawodawcę wysokość maksymalną. W przypadku opłaty stałej, jest ona niezależna od danej powierzchni reklamowej, a jej stawka nie może być wyższa niż 2,50 zł za jeden dzień. Opłata zmienna zależna jest już od powierzchni reklamowej lub od gabarytów urządzenia reklamowego. Maksymalna kwota wynosi tu 0,20 zł za 1m2 pola, które emituje reklamę dziennie.

Opłata pobierana jest od:
1) właścicieli nieruchomości lub obiektów budowlanych, z wyłączeniem nieruchomości gruntowych oddanych w użytkowanie wieczyste,
2) użytkowników wieczystych nieruchomości gruntowych,
3) posiadaczy samoistnych nieruchomości lub obiektów budowlanych,
4) posiadaczy nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
a) wynika z umowy zawartej z właścicielem, Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa lub z innego tytułu prawnego,
b) jest bez tytułu prawnego

- jeżeli na tych nieruchomościach lub obiektach budowlanych znajdują się tablice reklamowe lub urządzenia reklamowe, niezależnie od tego czy na tablicy reklamowej lub urządzeniu reklamowym eksponowana jest reklama.”

Jakie transformacje reklamowe przeprowadzają poszczególne polskie miasta?

Niektóre polskie miasta poważnie podeszły do zmiany swojego krajobrazu, wprowadzając transformację reklamową. Przykładem może być Warszawa, tworząc nowe szyldy na Pradze Południe, które niewątpliwie wzbogaciły przestrzeń publiczną. Chodzi tu głównie o promowanie dobrego, polskiego designu, a 10 nowych szyldów, otrzymały zakłady rzemieślnicze, jak np. punkt naprawy parasoli. Warto dodać, że wcześniejsza edycja nowych szyldów na Pradze Północ była strzałem w dziesiątkę, ponieważ znalazły się one w czołówce najciekawszych tego typu projektów na całym świecie. 

Warto również wspomnieć o Gdańsku, który od kwietnia 2020 roku w pełni wprowadził na swoim terenie Ustawę Krajobrazową. Uchwała Krajobrazowa była wprowadzona w tym mieście już w 2018 roku, jednak na samym początku kary nakładane były tylko na tych, którzy umieszczali nowe reklamy nie stosując się do regulacji po wejściu ustawy. Dziś do wprowadzonych regulacji muszą dostosować się wszyscy, którzy sytuowali swoje nośniki przed wejściem ustawy jak i Ci, którzy chcą robić to teraz.

Wielu mieszkańców jest zadowolonych z nowych szyldów, które zastąpiły pstrokate reklamy. Dziś są one bardziej klimatyczne i dostosowane do designu poszczególnych zabudowań. Wprowadzenie stonowanych, dopasowanych do miasta kolorów sprawiło, że stało się ono jeszcze bardziej klimatyczne. Wielu przedsiębiorców, jak i mieszkańców uważa, że im bardziej stonowana jest reklama, tym mocniej przyciąga, ponieważ wygląda bardziej profesjonalnie.

„Jak zmieniły się szyldy i witryny w Gdańsku”

Na przestrzeni 3 lat od wprowadzenia Uchwały, z terenu Gdańska zniknęły tysiące reklam. Ustalono, że do dziś wysłano ponad 2600 wezwań do usunięcia nośników. Wielu przedsiębiorców jednak nie chce stosować się do regulacji, co doprowadziło do ustanowienia kar o łącznej wartości około 1,6 mln złotych.

„Uchwała Krajobrazowa Gdańska - zniknęły tysiące nośników reklamowych. Oto 50 przykładów”

Efekty Gdańskiej Ustawy Krajobrazowej obiegły cały świat a wszystko przez Pogromców Reklamozy, który prowadzą znany fanpage na Facebooku. Udostępnili oni na nim raport zdjęciowy z Gdańska zawierający zdjęcia przedstawiające ulice Gdańska przed i po wprowadzeniu Uchwały, a te dotarły m.in. do Brazylii, Włoch czy Chorwacji. Sprawiło to, że Gdańsk został nazwany pionierem walki z nielegalną reklamą. Dodatkowo doprowadziło to, do oznaczania pod postem Pogromców Reklamozy, innych prezydentów polskich miast, przez mieszkańców żądających wprowadzenia tej ustawy również u siebie.

Źródło zdjęć: https://www.facebook.com/Pogromcy-Reklamozy