Tradycja czerwonych kopert wywodzi się z Chin, prawdopodobnie z czasów dynastii Song, jako sposób na odpędzenie złych duchów od dzieci. Dziś czerwone koperty stanowią ważny element komunikacji dla azjatyckich firm, a także pozostają bardzo silnie zakorzenioną tradycją w życiu prawie 2 miliardów ludzi. Można je uznać za azjatycki odpowiednik zachodnich kartek z życzeniami, ale z jedną zasadniczą różnicą: tradycyjnie czerwone koperty muszą być przekazane osobiście. Ponadto w odróżnieniu od kartek, w które wpisujemy jedynie życzenia szczęśliwego Nowego Roku, czerwone koperty mają odbiorcy to szczęście zagwarantować.

Już sama koperta uważana jest za talizman przynoszący szczęście. Często opatruje się ją symbolami pomyślności, niosącymi fascynujące ukryte przesłanie. Na przykład kkolor czerwony jest ważnym elementem, ponieważ tradycyjnie czerwień zawsze była pomyślnym kolorem w chińskiej kulturze. W grę wchodzą również inne elementy, takie jak ilość pieniędzy włożonych do koperty, zdobiące ją elementy graficzne itp.

Poprosiliśmy troje znakomitych projektantów z Hongkongu, Kuala Lumpur i Singapuru, aby opowiedzieli nam więcej o tej tradycji. To świetna okazja, by zobaczyć, w jaki sposób chińskie czerwone koperty rozprzestrzeniły się w całej Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej.
 

Eric Chan jest doświadczonym projektantem graficznym i konsultantem ds. tożsamości korporacyjnej. Mieszka i pracuje w Hongkongu.
 

Czy mógłbyś wyjaśnić naszym czytelnikom, którzy nigdy nie słyszeli o tradycyjnych czerwonych kopertach, o co w tym wszystkim chodzi?
W języku kantońskim nazywamy je „Lai See”, a w mandaryńskim „Hong Bao”. Czerwone koperty są częścią tradycji wysyłania serdecznych pozdrowień do naszych bliskich na Chiński Nowy Rok. Tradycja czerwonych kopert rozpoczęła się od prostego arkusza czerwonego papieru, który mieścił się w dłoni i w który zawijano pieniądze. Przy jego wręczaniu składano życzenia radości i pomyślności w Nowym Roku krewnym i przyjaciołom. Dziś ta mała koperta przekształciła się w duże projekty.
 

Czerwień jest ważną częścią tej tradycji.
Rzeczywiście – w kulturze chińskiej czerwień symbolizuje szczęście, powodzenie i radość. Jest to bardzo pomyślny kolor. Panny młode zazwyczaj w dzień ślubu ubierają się na czerwono. Tradycyjnie używano cynobru, który jest specyficznym odcieniem czerwieni, ale obecnie stosuje się więcej wariantów czerwonego, a nawet inne kolory.
 

Jak podchodzisz do tradycyjnego aspektu czerwonych kopert jako doświadczony projektant graficzny?
Można dokonać przełomu, nie będąc związanym tradycją. Trzeba zwracać większą uwagę na otoczenie, również na elementy tradycji, i stworzyć coś, co lubię nazywać mentalną biblioteką. Będzie to stanowić paliwo dla inspiracji i pomysłów na własne dzieła.
 

Jak wyobrażasz sobie ewolucję papieru w obliczu rosnącej popularności nowoczesnych mediów, takich jak WeChat?
W branży projektowej pracuję od ponad 30 lat. Internet wprowadził wiele zmian, ale mam nadzieję, że kultura i tradycja papieru będzie przekazana dalej. Papier ma własną temperaturę, ludzie mogą za jego pośrednictwem przekazywać ciepło swoim bliskim.
 

Czy jako projektant z Hongkongu dostrzegasz w czerwonych kopertach lokalną tożsamość?
W ostatnich latach pojawiło się wiele pięknych wzorów. Do większości z nich dodano elementy charakterystyczne dla Hongkongu. Zaprojektowałem kiedyś na przykład czerwone koperty w kształcie cukierków i makaroników jako metaforę rządu rozdającego gotówkę społeczeństwu, co nazwaliśmy „dystrybucją cukierków”. W Hongkongu obecna jest też tendencja do umieszczania przysłów w czerwonych kopertach.

„Pomiędzy projektem kartki okolicznościowej a projektem czerwonej koperty istnieje wiele podobieństw. 
W obu przypadkach należy w pełni zrozumieć kontekst kulturowy i lokalne tradycje.”

Podzielisz się z nami inspiracjami stojącymi za twoimi projektami czerwonych kopert?

Wydaje się, że chiński projekt graficzny pełen jest ukrytych znaczeń i symboli. Czy możesz podać więcej przykładów?
Oczywiście – choćby mój projekt dla China CITIC Bank Private Banking, wykorzystujący symbole pomyślności. Sroka euroazjatycka symbolizuje radość. W kulturze chińskiej często używamy zwierząt do wyrażania błogosławieństwa. Tak jak w przypadku ryb, występują one parami, więc zwykle używa się liczb parzystych. Właściwie pieniądze w kopertach muszą stanowić parzystą wartość – z wyjątkiem czwórek, bo czwórka jest w Chinach bardzo niepomyślną liczbą. Jej nazwa brzmi tak samo jak „śmierć”.

Czy masz jakieś inne rady dla kogoś, kto nie zna tradycji czerwonych kopert i chciałby wykorzystać ją w swoim środowisku zawodowym?
Pomiędzy projektem kartki okolicznościowej a projektem czerwonej koperty istnieje wiele podobieństw. W obu przypadkach należy w pełni zrozumieć kontekst kulturowy i lokalne tradycje. Lubię inspirować się drobiazgami z życia codziennego.

Profil
W ciągu minionych 20 lat prace Erica uhonorowano ponad 380 międzynarodowymi i hongkońskimi nagrodami, w tym brytyjską nominacją D&AD Yellow Pencil Nomination, amerykańską ONE Show Design Gold Award oraz nagrodami Japan Typography Association Annual Awards Best of the Best, HKDA Awards Gold Award i International Poster Triennial Gold Award.
Eric jest członkiem komitetu (2002–2008) i wiceprzewodniczącym (2008–2014) Hongkońskiego Stowarzyszenia Projektantów, członkiem rzeczywistym tego stowarzyszenia, nagrodzonym członkiem brytyjskiego D&AD oraz członkiem rzeczywistym Japońskiego Stowarzyszenia Typograficznego. Eric aktywnie uczestniczy w rozwoju branży projektowej w Hongkongu, zaszczepiając w umysłach kolejnych pokoleń zamiłowanie do designu.

Urodzona i wychowana w Kuala Lumpur Joanne Chew jest „wizualną opowiadaczką”, graficzką, dyrektorką kreatywną i początkującą pisarką.
 

Malezja to tygiel kulturowy. Czy ma to wpływ na tradycję czerwonych kopert w tym kraju?
Jak najbardziej. Jako kraj wieloetniczny przez cały rok obchodzimy różnego rodzaju święta. Nowy Rok Księżycowy jest jednym z najważniejszych świąt dla Malezyjczyków – nie tylko tych chińskiego pochodzenia, ale dla całego narodu, ponieważ chętnie świętujemy razem poprzez wspólne posiłki. Właśnie dlatego wręczanie i otrzymywanie czerwonych kopert jest tak powszechne.
 

Praca waszego studia opiera się na opowiadaniu historii. Czy ma to wpływ na wasze podejście do projektowania czerwonych kopert?
Jak najbardziej. Każdy projekt ma inną genezę i cel. Zawsze zaczynamy od zrozumienia i zidentyfikowania obu tych pojęć. Następnie tworzymy główną koncepcję, która opowiada historię zwięźle i obrazowo, a wszystko to w granicach narzucanych przez projekt – granicach, które często staramy się przesuwać. Ostatnim krokiem jest wygenerowanie projektów – czy to logo, czerwonej koperty, czy marki – wraz z towarzyszącymi im wizualnymi nadrukami, związanymi z historią, którą chcielibyśmy opowiedzieć.
 

Jak wyobrażasz sobie rolę tradycji w tego typu projekcie?
Projektując czerwoną kopertę, zawsze staramy się dostrzec, w jaki sposób możemy podważyć tradycyjny wizerunek lub wizualne metafory, które są zwykle kojarzone z tym produktem. Zawsze jednak bierzemy pod uwagę tradycyjne znaczenie stojące za jego zastosowaniem i symboliką. Czerwona koperta jest zasadniczo pomyślnym symbolem przekazywanym innym podczas ważnych wydarzeń, dlatego ta kluczowa intencja powinna być zawsze obecna w projekcie. Można ją jednak również zamanifestować na wiele kreatywnych sposobów.

„Postrzegamy czerwoną kopertę jako czyste płótno, na którym możemy namalować inny portret za każdym nadejściem Księżycowego Nowego Roku”.

Czy zauważyłaś ostatnio nowe trendy albo zmiany?
am wrażenie, że działa coraz więcej niezależnych projektantów, którzy starają się wymyślać coraz ciekawsze sposoby na zmianę wizerunku czerwonej koperty. Właśnie to staramy się robić w Malezji – postrzegamy czerwoną kopertę jako czyste płótno, na którym możemy namalować inny portret za każdym nadejściem Księżycowego Nowego Roku.
 

Czy miałabyś rady dla kogoś, kto nie zna tradycji czerwonych kopert i chciałby wykorzystać ją w swoim środowisku zawodowym?
owiedziałabym, żeby po prostu przyjąć ją jako nośnik życzeń obfitej dawki szczęścia i ujmującej pozytywności.
 

Profil
Urodzona i wychowana w Kuala Lumpur Joanne Chew jest „wizualną opowiadaczką”, graficzką, dyrektorką kreatywną i początkującą pisarką. Ukończyła Parsons the New School for Design w Nowym Jorku. Pracowała w kilku butikowych firmach projektowych w Nowym Jorku i Singapurze. Obecnie prowadzi Fictionist Studio – multidyscyplinarne studio projektowe specjalizujące się we wszystkich platformach, które wiążą się z narodzinami idei. Publikowała w portalu Design Observer, singapurskim The Design Society Journal oraz chińskim Design 360˚ Magazine.

Urodzony i wychowany w Singapurze Victor jest partnerem i dyrektorem kreatywnym w Trine Design Associates.

Jako projektant współpracowałeś z wieloma dużymi organizacjami. Jak tradycja czerwonej koperty wpisuje się w komunikację marki?
Dlaczego to takie ważne? Dla większości firm w Azji oferowanie czerwonych firmowych opakowań jest ważnym sposobem na dotarcie do klientów – zwłaszcza że Księżycowy Nowy Rok jest jednym z najważniejszych chińskich świąt. Prezentowanie właściwego wizerunku firmy na czerwonych kopertach jest coraz ważniejsze, ponieważ jest to kolejna forma budowania marki. Tym bardziej, jeśli klienci wybierają czerwone koperty zaprojektowane przez markę jako opakowanie prezentowe podczas Księżycowego Nowego Roku. Okazji do stworzenia popularnych czerwonych opakowań z pewnością nie można przepuścić, gdyż oznaczają również szczęście i pomyślność, z którymi większość firm stara się kojarzyć.

Singapur jest międzynarodowym węzłem, w którym splatają się różne kultury. Czy ma to wpływ na sposób, w jaki projektuje się i wykorzystuje czerwone koperty?
ożliwe, że dorastanie w społeczeństwie wielorasowym, w którym ceni się harmonię rasową i tolerancję, kształtuje nas jako projektantów. Jesteśmy bardziej wrażliwi, gdy projektujemy z użyciem obrazów lub ikon, uważając, aby nie urazić wyznawców innych religii.

Po tym trudnym roku zaobserwowaliśmy wzrost aktywności w tworzeniu kartek okolicznościowych przez firmy na święta Bożego Narodzenia. Czy zauważacie podobny trend w kontekście czerwonych kopert?
Nie, nic takiego. Tak naprawdę wraz z ograniczeniem swobody zgromadzeń w tym okresie przewiduję mniejsze wykorzystanie czerwonych opakowań, zwłaszcza że wysyłanie ich pocztą nie jest powszechnie praktykowane.

„Uważam, że nic nie pobije osobistego kontaktu związanego z osobistym wręczeniem czerwonej koperty”.
 

W projekcie, który opisałeś, prawie w ogóle nie ma czerwieni. Czy to częsty motyw projektów czerwonej koperty?
Nie jest to raczej rozpowszechnione, ponieważ przeważnie czerwone opakowania oscylują w kierunku czerwieni i złota. Jednak w ciągu ostatnich kilku lat pojawiło się wiele przypadków zastosowania jaśniejszych kolorów, takich jak różowy lub morski, a nawet szmaragdowa zieleń. Chodzi o to, aby się wyróżnić. Wydaje mi się, że jest to akceptowane – pod warunkiem, że nie jest to kolor nieodpowiedni, jak na przykład czarny, który jest zdecydowanie niewskazany.

Obserwujemy rosnące zapotrzebowanie na cyfrowe czerwone koperty – zwłaszcza w przypadku aplikacji takich jak WeChat. jakie twoim zdaniem miejsce zajmuje papier kreatywny w tej ewolucji?
Uważam, że nic nie pobije osobistego kontaktu. Niemniej jednak nie da się zignorować faktu, że w najbliższych latach media cyfrowe będą się coraz bardziej upowszechniać. Aczkolwiek praktyka ta jest obecnie stosowana tylko w pojedynczych przypadkach – na przykład w firmach, które zatrudniają wielu pracowników, i być może przez osoby, których rodzina czy przyjaciele mieszkają daleko. Nawet podczas obecnej pandemii większość ludzi nadal woli wręczać czerwone koperty osobiście – zwłaszcza rodzinie i przyjaciołom. W przyszłości oznaczałoby to, że należałoby włożyć więcej wysiłku w jakość i wygląd czerwonych kopert, ponieważ ludzie z pewnością byliby bardziej wybredni.

Czy chciałbyś podzielić się z nami osobistym wspomnieniem związanym z czerwoną kopertą?
Jako dziecko dorastające w dużej rodzinie zawsze z niecierpliwością czekałem na liczne czerwone koperty od wszystkich swoich krewnych. Ale na koniec Księżycowego Nowego Roku zawsze wybierałem swoją ulubioną i zachowywałem wszystkie pieniądze, które w niej znalazłem. Ta czerwona koperta byłaby jedyną, której bym nie wyrzucił.
 

Profil
Victor ma ponad 13 lat doświadczenia w projektowaniu. Odegrał kluczową rolę w skutecznym rozwoju projektów i programów marki dla szerokiej gamy klientów z różnych branż. Do jego klientów należą Mandarin Oriental, hotele Four Seasons, Audi Fashion Festival, SC Global, The Singapore Freeport, Nanyang Business School, Heidelberg Asia Pacific, UOB Private Banking oraz Banyan Tree Hotels & Resorts. Jego prace obejmują tożsamość marek, druk, opakowania i grafikę interaktywną. Współpracował również z organizacjami non profit, galeriami i markami odzieżowymi, takimi jak Singapore Furniture Design Week, The Red Pencil, Ikkan Art Gallery i Blueprint. Prace Victora publikowano w wydawnictwach designerskich, takich jak Creative Review i The Dieline. Jego prace zdobyły kilka nagród, w tym New York One Show Design, Red Dot Design Award i Singapore Design Awards. Projektowanie jest dla Victora sposobem na życie. Wykłada w Szkole Komunikacji Wizualnej jako adiunkt – a do tego jest ojcem, baristą i współzałożycielem dwóch kawiarni.